Cyberbullying: Πώς θα προφυλάξεις το παιδί σου από τη διαδικτυακή βία

Το Cyberbullying, κυβερνο-εκφοβισμός όπως λέγεται στα ελληνικά, αν και πρόσφατα εμφανιζόμενο φαινόμενο, έχει αρχίσει να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και μάλιστα στις μικρές ηλικίες. Περιλαμβάνει την παρενόχληση (harassment), την αποκάλυψη προσωπικών πληροφοριών του θύματος σε τρίτους (outing), τον αποκλεισμό (exclusion), την επίμονη κρυφή παρακολούθηση (cyberstalking) κ.λπ. Η έκθεση παιδιών σε τέτοιου είδους συμπεριφορές μπορεί να τους προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και να έχει άμεσες ή μακροχρόνιες συνέπειες στην κοινωνική ανάπτυξή τους. Επίσης, δημιουργεί αρνητικό κλίμα στο σχολείο και επηρεάζει τη γνωστική τους πορεία.

Το cyberstalking θεωρείται από τα πιο σοβαρά διαδικτυακά εγκλήματα. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των περιστατικών ηλεκτρονικής παρακολούθησης έχει αυξητική τάση, καθώς το διαδίκτυο παρέχει ένα ασφαλές καταφύγιο στο οποίο οι δράστες αποκρύπτουν την ταυτότητά τους πίσω από ένα πέπλο ανωνυμίας.

Οι νέες κυβερνολέξεις του Cyberbullying

To cyberstalking περιλαμβάνει την εποπτεία όλων των κινήσεων μας στο διαδικτυακό χώρο με σκοπό τον εκβιασμό, την τρομοκράτηση, και την πώληση των προσωπικών μας δεδομένων. Οι cyberstalkers μπορεί να απειλήσουν, να επικοινωνήσουν μαζί μας, είτε μέσω email, είτε μέσω μηνυμάτων sms, ακόμα και μέσω τηλεφωνικής κλήσης. Το cyberstalking δυστυχώς περιλαμβάνει και παιδόφιλους, οι οποίοι χρησιμοποιούν φωτογραφίες μικρών παιδιών με στόχο την διακίνηση τους σε παράνομα sites. Τις φωτογραφίες αυτές μπορεί να τις έχουν ανεβάσει σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι ίδιοι οι γονείς. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η μορφή εκφοβισμού εκδηλώνεται με συμπεριφορές όπως η εξύβριση του θύματος με απόκρυψη ταυτότητας του θύτη, ο αποκλεισμός από διαδικτυακές κοινωνικές ομάδες, η διάδοση φημών κ.λπ. Έχει παρατηρηθεί ακόμα και δημιουργία «ψηφοφορίας» σε ιστοχώρο, όπου τα παιδιά μπορούν να ψηφίσουν για παράδειγμα  το ποιο είναι το πιο άσχημο παιδί του σχολείου, με σκοπό τον εξευτελισμό και τη θυματοποίηση συγκεκριμένων μαθητών.

Το Catfishing είναι μία μέθοδος online παρακολούθησης κατά την οποία ο χρήστης παριστάνει κάποιον άλλο άνθρωπο και προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι Catfishers φυσικά φτιάχνουν ψεύτικα προφίλ και χρησιμοποιούν ψεύτικα ονόματα, ψεύτικες φωτογραφίες, ακόμη και ψεύτικα στοιχεία επικοινωνίας.

Σύμφωνα με έρευνες, μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης λένε ψέματα για την ταυτότητά τους. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να δηλώνουν ψευδή ηλικία ή οικογενειακή κατάσταση, υπάρχουν ωστόσο και αυτοί που δηλώνουν ψεύτικο όνομα, χρησιμοποιούν ξένες φωτογραφίες, κ.λπ.. Άνθρωποι, δηλαδή, που παρουσιάζονται εξ’ ολοκλήρου ως άλλοι.

Τα συχνότερα θύματα κυμαίνονται στις ηλικίες των 11-25 ετών και οι δημιουργοί των ψεύτικων προφίλ συνήθως είναι άνω των 22 ετών. 

Είναι γεγονός ότι οι έφηβοι που δεν έχουν πολλές κοινωνικές επαφές και φιλικές σχέσεις στο φυσικό πλαίσιο, βρίσκουν ως διέξοδο το διαδίκτυο, όπου είναι πιθανό να είναι ευάλωτοι στις επιθέσεις θυτών. Δεν λείπουν όμως και οι περιπτώσεις που προβλήματα στις φιλικές σχέσεις, όπως για παράδειγμα οι καυγάδες, οι διαφωνίες, η ζήλια μεταξύ φίλων, η συσπείρωση εναντίον ενός μέλους του φιλικού κύκλου, ενδέχεται να προκαλέσουν την εκφοβιστική συμπεριφορά στο διαδίκτυο μεταξύ φίλων.

Τι πρέπει να ξέρει ένα παιδί ή ένας έφηβος για το Cyberbullying

• Να έχουν πάντα υπόψη ότι η διαδικτυακή επικοινωνία δεν είναι πάντα ιδιωτική, καθώς οι άλλοι μπορούν να αντιγράψουν, να εκτυπώσουν και να μοιραστούν με άλλους τα λεγόμενά τους ή τις φωτογραφίες τους. Το ίδιο ισχύει και για εμάς τους γονείς. Αποφεύγουμε να τοποθετούμε φωτογραφίες των παιδιών μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

• Να μην παραχωρούν ποτέ τους προσωπικούς κωδικούς τους σε κανέναν, ούτε καν στους καλύτερους φίλους τους.

• Να αποχωρήσουν αμέσως έξω από έναν ιστοχώρο και να διακόψουν τη συνομιλία που έχουν, όταν κάτι δε τους φαίνεται σωστό ή τους κάνει να αισθάνονται άσχημα.

Αν είσαι γονιός

• Δεν απαγορεύουμε, ενημερώνουμε και εκπαιδεύουμε! Είναι προτιμότερο γονείς και εκπαιδευτικοί να διδάσκουν τα παιδιά πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία αποτελεσματικά και με ασφάλεια, αντί να καλλιεργούμε αίσθημα φόβου για τη χρήση της τεχνολογίας.
• Η πρόληψη είναι πολύ σημαντική! Ενημερώνουμε και εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας πώς να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα. Αναθρέφουμε τα παιδιά να γίνουν υπεύθυνοι μελλοντικοί ψηφιακοί πολίτες!
• Ενημερωνόμαστε πρώτα εμείς ως γονείς και ενημερώνουμε φυσικά και τα παιδιά, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν τις τεχνικές αυτές που χρησιμοποιούν οι θύτες, για να εξαπατήσουν τα υποψήφια θύματά τους.
• Εξηγούμε στα παιδιά ότι, αν ποτέ γίνουν τα ίδια θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, δε φταίνε τα ίδια, γι’ αυτό πρέπει να νιώθουν άνετα και ελεύθερα να αναφέρουν οτιδήποτε τους προκαλεί πρόβλημα στο  διαδίκτυο ή στο κινητό τους σε εμάς τους γονείς ή στους εκπαιδευτικούς, για να μπορούμε έγκαιρα να δράσουμε και να βοηθήσουμε. Υπενθυμίζουμε  στα παιδιά ότι αυτό ισχύει και για το αν αντιληφθούν ότι κάποιο οικείο τους πρόσωπο ή φίλος θυματοποιείται. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να το αναφέρουν. 
• Ας θυμόμαστε ότι, ακόμα και όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν τον υπολογιστή που έχουμε στο σπίτι μας, αυτό δε σημαίνει ότι είναι ασφαλή και προστατευμένα.
• Παρατηρούμε και συζητάμε με τους εκπαιδευτικούς, αν δούμε ενδείξεις, όπως έντονο άγχος για το σχολείο, συναισθηματική αναστάτωση, αποφυγή φίλων, σχολείου, δραστηριοτήτων, πτώση επιδόσεων, φόβο κ.λπ.. Όσο πιο ενημερωμένοι είμαστε ως γονείς σχετικά με την αναγνώριση των κινδύνων που ελλοχεύουν, τόσο ασφαλέστερα θα είναι τα παιδιά στην διαδικτυακή τους ζωή.
• Ας μην ξεχνάμε ότι το να έχουμε αποτελεσματική επικοινωνία με τα παιδιά μας είναι εξαιρετικής σημασίας, προκειμένου να νιώθουν την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη να συζητήσουν μαζί μας οποιοδήποτε θέμα τα απασχολεί ή τα φοβίζει.

Διάβασε ακόμη: Παιδικά τραύματα: Οι δυσμενείς επιπτώσεις που έχουν στην ενήλικη ζωή