Μήπως πάσχεις από μελαγχολία μετά τις διακοπές; Η ειδικός μας βοηθάει να την αναγνωρίσουμε

Σου έχει τύχει ποτέ να γυρίσεις από τις διακοπές σου και αντί για ενα Ζεν αίσθημα χαλάρωσης και ευτυχίας να επιστρέφεις με ένα αίσθημα γεμάτο μελαγχολία, λίγο “έτσι κι έτσι” , “καλά ήταν, αλλά θέλαμε λίγο ακόμα” ή να έχεις γυρίσει και να έχεις ένα άγχος, ένα τρέξιμο, μια ανησυχία που σε κάνει μέσα σε 4-5 μέρες που έχεις επιστρέψει να έχεις ξεχάσει ΕΝΤΕΛΩΣ ότι πήγες διακοπές;

Σήμερα θα μιλήσουμε για αυτό το φαινόμενο και πώς να το αντιμετωπίσουμε

Διακοπές: Όπως λέει και η λέξη, ο καιρός που όλοι περιμένουμε να διακόψουμε την καθημερινή μας ρουτίνα, να βγούμε από αυτά που κάνουμε συχνά και να κάνουμε κάτι διαφορετικό.

Για κάποιους αυτό μπορεί να είναι εμπλουτισμός σε εμπειρίες κάνοντας ταξίδια, δοκιμάζοντας νέες εμπειρίες και γνωρίζοντας νέα μέρη. Για άλλους οι διακοπές είναι παύση της φασαρίας με την αφορμή της χαλάρωσης, απολαμβάνοντας το απόλυτο τίποτα, το πέρασμα των ημερών χωρίς πρόγραμμα, προθεσμίες και άγχος.

Σε κάθε περίπτωση οι διακοπές είναι περίοδος που φορτίζουμε τις μπαταρίες μας και αποσυμπιεζόμαστε, αλλά κάποιες φορές η επιστροφή απο αυτές μας δημιουργούν αισθήματα μελαγχολία, άγχους ακόμα και κατάθλιψης. 

Το φαινόμενο της μετά -διακοπών μελαγχολίας

Είναι το αίσθημα λύπης που μπορεί να έχουμε γυρίζοντας απο τις διακοπές μας. Αυτό εκδηλώνεται μέσα σε ένα φάσμα συναισθημάτων έχοντας στο ένα άκρο μια απογοήτευση που αντί να απολαμβάνω ένα κοκτέιλ αγναντεύοντας το ηλιοβασίλεμα, είμαι σπίτι και βάζω πλυντήρια, φτάνοντας στο άλλο άκρο όπου μπορεί να βιώνω μεγάλη μιζέρια και απέχθεια για το οτι βρίσκομαι σπίτι μου έχοντας αφήσει πίσω την ξεγνοιασιά των διακοπών. 

Γιατί συμβαίνει αυτό

Εύλογα αναρωτιέται κανείς πώς γίνεται οι ευεργετικές  επιδράσεις των διακοπών μας να κρατούν τόσο λίγο.

• Η μετά των διακοπών μελαγχολία όπως προ είπαμε είναι όταν οι διακοπές μας πλησιάζουν στο τέλος τους και εμείς δεν θέλουμε καθόλου να επιστρέψουμε στην προ διακοπών ρουτίνα μας (από την οποία εξαρχής θέλαμε να αποδράσουμε- εξ’ου και τις περιμέναμε τόσο πολύ).

Βγαίνοντας απο την καθημερινότητα μας και κάνοντας κάτι διαφορετικό και καινούριο πέραν του οτι μας κάνει να νιώθουμε ζωντανοί και γεμάτοι γιατί γνωρίζουμε κάτι καινούριο, αυτό που συμβαίνει νευρολογικά είναι οτι δημιουργούνται νέες συνδέσεις στον εγκέφαλο μας, συνδέσεις απαραίτητες για να μπορέσουμε να πλοηγηθούμε στη νέα συνθήκη των διακοπών. Αυτό συμβαίνει γνωρίζοντας το νέο μέρος το οποίο εξερευνούμε, τι τρώνε, πώς φέρονται κλπ. Όλη αυτή η διαδικασία- εμπειρία είναι πλούτος και ικανή να μας μάθει τόσα πολλά που δεν ξέραμε και να μας μεταφορτώσει. 

Ο γυρισμός στην βάση μας ωστόσο φαντάζει σαν μια παύση της μεταμόρφωσης αυτής, καθώς τώρα κάνω τα ίδια πράγματα, με τους ίδιους ανθρώπους, στα ίδια μέρη.  Σαν να έχει παγώσει ο χρόνος, το σπίτι παραμένει ίδιο και η καμπύλη μάθησης που τόσο ραγδαία κατα την διάρκεια των διακοπών ενισχύεται, αρχίζει να παρουσιάζει σημαντική καμπή. 

• Ένας ακόμη λόγος που μπορεί να συμβαίνει αυτό είναι γιατί μπορεί η καθημερινότητα μας να μη μας αρέσει, μπορεί να περνάω πολύ άσχημα στην δουλειά μου, στο σχολείο μου και η σκέψη οτι η απόδραση μου απο αυτό το περιβάλλον φτάνει στο τέλος της να με θλίβει ιδιαίτερα.

• Επιπρόσθετα, ίσως να βιώνουμε μελαγχολία όταν επιστρέφουμε επειδή συνηθίσαμε τους ρυθμούς και τις δραστηριότητες εκεί που ήμασταν και να πρέπει τώρα να ξαναμπούμε στους παλιούς μας ρυθμούς (μην υποτιμάτε ποτέ την δύναμη της συνήθειας).

• Τέλος, εάν οι διακοπές μας δεν πήγαν όπως τις είχαμε προγραμματίσει και δεν χαρήκαμε/ ξεκουραστήκαμε όσο θα θέλαμε και όσο είχαμε ανάγκη, η προοπτική οτι επιστρέφουμε στην καθημερινότητα και δεν μας προσέφεραν και τίποτα οι διακοπές είναι ικανή να μας δημιουργήσει έντονα δυσάρεστα συναισθήματα. 

Είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα αυτής της μελαγχολίας που μπορεί να εξελιχθεί και σε κατάθλιψη αν υπάρχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες στο περιβάλλον. Έτσι θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην καθημερινότητα μας και να είμαστε πιο παραγωγικοί. Εαν το σώμα μας και το μυαλό μας συνεχίζει να είναι αλλού και έχουμε συχνά ένα αρνητικό μοτίβο σκέψης που σχετίζεται με την απέχθεια μας για το οτι έχουμε επιστρέψει, δεν θα έχουμε περιθώριο να αναπτυχθούμε και δεν θα ζούμε στο παρόν. 

Ποια είναι τα συμπτώματα

• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Εναλλαγές διάθεσης
• Κούραση
• Ευερεθιστότητα
• Έλλειψη κινήτρου 
• Διαταραχή του ύπνου ( ή κοιμάμαι λίγο ή πολύ)
• Διαταραχή όρεξης για φαγητό
• Επιθυμία να θέλω να είμαι περισσότερο μόνη-ος

Πώς να το αντιμετωπίσω

• Αναγνώριση του συναισθήματος- όπως λέμε συχνά οι ψυχοθεραπευτές, αν το ονομάσεις θα μπορείς και να το δαμάσεις. Αναγνώρισε και ονομάτισε πώς νιώθεις. Είναι απόλυτα αναμενόμενο να βιώνεις συναισθήματα λύπης και μελαγχολίας που άφησες πίσω τις όμορφες εμπειρίες σου.

• Κάνε ρεαλιστικό το πλάνο της επανόδου σου-  Μην κάνεις ΟΛΕΣ τις δουλειές που σε περιμένουν με το που γυρίζεις από τις διακοπές μαζί “για να τελειώνεις”.  Έχε ρεαλιστικές προσδοκίες απο τον εαυτό σου για το πόσα πράγματα μπορείς να κάνεις μέσα σε μια ημέρα.  Μην ξεχνάς οτι θέλει κάποιες μέρες περιθώριο ο οργανισμός να επιστρέψει απο την λειτουργία διακοπών σε λειτουργία εργασίας

• Συνάντησε φίλους- όταν γυρίζουμε από τις διακοπές μπορεί να θέλουμε λίγο χρόνο μόνοι να κάνουμε όσα χρειαζόμαστε για να μπούμε σε κάποιον ρυθμό, αλλά μην ξεχνάς την ευεργετική επιρροή των φίλων στην ζωή σου. Κανόνισε να βγεις, να δεις αγαπημένα πρόσωπά και διηγηθείτε ιστορίες των διακοπών σας. Ξέρουμε από έρευνες πως όταν σκεφτόμαστε κάτι αρνητικό αρκεί και μόνο η σκέψη για να πυροδοτήσει στο νευρικό μας σύστημα κατάσταση συναγερμού, χωρίς να υπάρχει ορατή απειλή ουσιαστικά. Το ίδιο ισχύει και με τις θετικές σκέψεις. Αρκεί να επαναφέρω νοητά τις εικόνες και τις ευχάριστες εμπειρίες και θα έχουμε παραγωγή σεροτονινης στον εγκέφαλο. 

• Ανακάλυψε κάτι καινούριο στην πόλη σου- Ένα θετικό των διακοπών είπαμε πως είναι η ανακάλυψη νέων τοποθεσιών και η γνωριμία μας με νέους ανθρώπους ,γεύσεις και εικόνες. Μπορείς να το κάνεις και στην πόλη σου. Ψάξε νέα εστιατόρια, τι νέο μπορεί να γίνεται πολιτιστικά και οργάνωσε με παρέα ή και άνευ εξερεύνηση.

• Κάνε ένα νέο χόμπι- ίσως να πρέπει να μιλήσουμε σε ένα ξεχωριστό άρθρο για την σημασία των χόμπι στη ζωή μας, αλλά ως τότε θα σε προέτρεπα να βρεις κάτι διασκεδαστικό, όχι κάτι που θα σε γυμνάζει ενώ το σιχαίνεσαι. Βρες μια δραστηριότητα που είναι καθαρά διασκεδαστική για εσένα και βαλτην στην καθημερινότητα σου. Αν δυσκολεύεσαι να βρεις, προσπάθησε να θυμηθείς τι σου άρεσε να κάνεις όταν ήσουν μικρή-ος και το σταμάτησες επειδή σου έλεγαν οι μεγάλοι ότι “τώρα μεγάλωσες, έχεις διάβασμα, αυτό δεν θα σου προσφέρει κάτι στην ζωή σου”. Μπορεί το αυτό να ήταν να ζωγραφίζεις ΧΩΡΙΣ σκοπό, να συλλέγεις φύλλα από τις βόλτες σου στην γειτονιά, να φωτογραφίζεις…. Βρες το ΑΥΤΟ και δοκίμασε να το εντάξεις μέσα στην εβδομάδα σου. 

• Κανόνισε την επόμενη απόδραση σου- Η μισή χαρά του ταξιδιού είναι η αναμονή και η προετοιμασία για αυτό. Φτιάξε ένα πλάνο, βρες που θες να πας, διάβασε, ενημερώσου. Αυτή η σταδιακή έκκριση ντοπαμίνης κάθε φορά που θα κοιτάς για το ταξίδι σου είναι αρκετή για την καθημερινή σου ευεξία. 

Και μην ξεχνάς, αν χρειάζεσαι βοήθεια και σου φαίνεται για τον οποιοδήποτε λόγο η καθημερινότητα να σε καταπίνει να ζητήσεις εξειδικευμένη βοήθεια από ειδικούς.  

Να είσαι καλά

Έττυ Βαρούχ, Ψυχοθεραπεύτρια- σύμβουλος ψυχικής υγείας, μέλος του American Psychological Association.

Διάβασε ακόμη: Διαλογισμός και συνειδητότητα: το μυστικό για να χαλιναγωγείς τη σκέψη και να αποβάλεις το στρες – η ψυχολόγος εξηγεί