Του άρεσε η ομορφιά. Την απολάμβανε. Όπως και η υπερβολή. Κι αυτή του άρεσε. Την αποζητούσε. Ήταν μέσα στην καθημερινότητά του. Και τι συνδυάζει καλύτερα την ομορφιά και την υπερβολή; Η τέχνη! Έδινε την αίσθηση του αλλοπαρμένου, του περίεργου… ‘Εμοιαζε σα να κινείται ή να αντιλαμβάνεται δυο κόσμους: τον πραγματικό και τον φαντασιακό. Εκεί πατούσε ανάμεσα σε δύο σύμπαντα: της τέχνης και της πραγματικότητας, της υπερβολής και της συμβατικότητας, του καθωσπρεπισμού και της ανατροπής. Ο Αλέξανδρος Ιόλας πέθανε στις 8 Ιουνίου του 1987.
Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια και το όνομά του ήταν Κωνσταντίνος Κουτσούδης. Γόνος ευκατάστατης οικογένειας βαμβακεμπόρων, συναναστρεφόταν από την νεαρή του ηλικία με σημαντικούς ανθρώπους όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός τον οποίο έβλεπε σαν μέντορα, την Εύα Πάλμερ-Σικελιανού…
Ο χορός και η πρώτη γκαλερί
Η γιαγιά του, που ήταν κάπως αυστηρή, του έλεγε: «Πήγαινε στη Γερμανία ή τη Γαλλία, ποτέ στην Ελλάδα». Με προτροπή του κορυφαίου Έλληνα μαέστρου Δημήτρη Μητρόπουλου, που τότε ήταν διευθυντής ορχήστρας, πιανίστας και συνθέτης, πήγε έχοντας 10 χρυσές λίρες μαζί του, στο Βερολίνο να σπουδάσει χορό και να μάθει πιάνο. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι να συνεχίσει τις χορευτικές του σπουδές κι όπως ήταν φυσικό, μαγεύτηκε από την λαμπρή πρωτεύουσα των τεχνών. Έτσι, γράφτηκε σε σεμινάρια για την τέχνη στη Σορβόννη.
Μια μέρα, περνώντας έξω από μια γκαλερί, έμεινε ενεός μπροστά σε έναν πίνακα του Ντε Κίρικο! Έπρεπε να τον αποκτήσει! Έκανε 5 χρόνια να τον ξεπληρώσει, κέρδισε όμως μια δυνατή φιλία, αυτήν του ελληνοτραφούς ζωγράφου! Κάπως έτσι γνώρισε τους πάντες: τον Ραούλ Ντιφί, που του έκανε το πορτρέτο, τον Κοκτώ, τον Πικάσο, τον Μπρακ, τον Μαν Ρέι και τον Μαξ Ερνστ.
New York, New York
Όταν έχεις ένα όνειρο -ακόμα κι αν δεν είσαι σίγουρος τι όνειρο είναι αυτό- πας στην πόλη που αν πετύχεις εκεί μπορείς να πετύχεις παντού: στη Νέα Υόρκη! Εκεί αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του. Άλλοι λένε πως το εμπνεύστηκε από τη χώρα που γεννήθηκε, την Ελλάδα: Ιόλαος ήταν ο μυθολογικός ήρωας και βοηθός του Ηρακλή και όσο για τον Αλέξανδρο… αυτός κατέκτησε τον κόσμο! Άλλοι, πάλι, λένε ότι του το έδωσε η Θεοδώρα Ρούσβελτ, εγγονή του Αμερικανού Προέδρου με την οποία συνδέθηκε το 1940.
Το 1945 εγκαταλείπει τον χορό και αρχίζει να αναζητά τον εαυτό του μέσα από την τέχνη. Την 1η Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, ιδρύθηκε επίσημα στη Νέα Υόρκη η πρώτη γκαλερί του Ιόλα, η Hugo Gallery, προς τιμήν του François Hugo, τελευταίου συζύγου της Donna Maria Ruspoli, στενής φίλης του Ιόλα. Ξεκίνησε εκθέτοντας έργα Ευρωπαίων σουρεαλιστών, όπως του René Magritte, του Max Ernst, του Giorgio de Chirico, του Victor Brauner κ.α. Εκεί, το 1952, ο Ιόλας πραγματοποίησε και την πρώτη έκθεση του Andy Warhol. Αργότερα συνεργάστηκε με τους Nouveau Realistes (Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely, Martial Raysse κ.α.), με καλλιτέχνες της Arte Povera (Γιάννης Κουνέλλης, Pino Pascali κ.α.) και πολλούς άλλους. Το 1954 η γκαλερί επεκτάθηκε και μετονομάστηκε πλέον σε Alexander Iolas Inc.
Η επιστροφή στην Ελλάδα
Για πολλά χρόνια, ο Ιόλας έλεγε ότι θα γυρίσει πίσω στην πατρίδα μόνιμα (γιατί κάθε καλοκαίρι επέστρεφε) αλλά ακουγόταν στα αυτιά των φίλων του όπως αυτές οι φρούδες υποσχέσεις που δίνουμε, που τις πετάμε αόριστα κι αφηρημένα χωρίς να δεσμευόμαστε ουσιαστικά πως θα τις πραγματοποιήσουμε.
Το 1950 προωθούσε τον Τσαρούχη στο εξωτερικό, όπως άλλωστε έκανε με πολλούς Έλληνες καλλιτέχνες, και την ίδια περίοδο γνώρισε τον Πικιώνη και του ανέθεσε να του κτίσει ένα σπίτι σε μια τοποθεσία που είχε εντοπίσει ανάμεσα σε αμπελώνες στην Αγία Παρασκευή. Στην αρχή δεν ήταν παρά μια κάμαρα κι ένας χώρος για να στεγάσει κάποια έργα που έφερε μαζί του. Σταδιακά, το σπίτι μεγάλωνε για να μπορέσει να χωρέσει ολόκληρη τη συλλογή. Στο τέλος έγινε ένα ανάκτορο, από τα ομορφότερα σπίτια της Αττικής που εγκαταλείφθηκε δυστυχώς μετά τον θάνατό του…
Ήταν ομοφυλόφιλος και δεν το έκρυβε! Μάλιστα διατεινόταν πως οι Έλληνες είναι οι καλύτεροι εραστές του κόσμου! Με μερικούς συνδέθηκε ιδιαιτέρως, παίρνοντάς τους μαζί του στα ταξίδια του στις μεγάλες μητροπόλεις και στα μυθικά πάρτι της διεθνούς αριστοκρατίας. Μιλάμε για μιαν εποχή που όλα αυτά ακούγονταν σε κάποιον εξωπραγματικά, περίεργα και κυρίως… έκφυλα. Κυνηγήθηκε όσο λίγοι από τους συμπατριώτες του, ενώ ο τύπος δεν του χαρίστηκε. «Κραγμένη», «Ο σάπιος Ιόλας και η σαπίλα των άλλων», «Υψηλή σαπίλα: Ασέλγειες και ναρκωτικά», «Καλός κόσμος και υπόκοσμος στην αγκαλιά του Ιόλα», «Γνωστοί Αθηναίοι σε όργια του Ιόλα. Παραπέμπονται για πορνεία – παιδεραστία»… Τα ονόματα που υπέγραφαν τα ρεπορτάζ, γνωστά.
Ο Ιόλας, χωρίς να πολυκαταλαβαίνει, έδινε όλο και περισσότερη τροφή στον λίβελλο με όλο και πιο κραυγαλέες εμφανίσεις και δηλώσεις. Η φίλη του, Μελίνα Μερκούρη, τότε Υπουργός Πολιτισμού, αρνήθηκε να τον στηρίξει δημόσια ενώ δεν απάντησε ποτέ στην προσφορά του να κάνει δωρεά τη συλλογή του μαζί με το σπίτι του στο ελληνικό κράτος- μέγα λάθος αν σκεφτεί κανείς ότι τα περισσότερα έργα του χάθηκαν και το σπίτι ερήμωσε...
Πέθανε στις 8 Ιουνίου 1987 από AIDS. Έφυγε πικραμένος και χλευασμένος στη χώρα του – «η γριά, η τσατσά», όπως τον φώναξαν μια μέρα στο Κολωνάκι. Όπως έχει συμβεί και με πολλούς λαμπερούς Έλληνες που οι συμπατριώτες τους, τους πέταξαν λάσπη. Ο χρόνος όμως τον έχει κατατάξει στα «χρυσά» παιδιά του.
Best of Internet
