Παιδιά στρατιώτες: Η αληθινή μαρτυρία ενός 15χρονου από το Κονγκό

Η 4η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Ημέρα κατά της Επιθετικότητας εναντίον των Παιδιών. Η ημέρα αυτή πρέπει να μας θυμίζει τα εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο που υποφέρουν από διαφορετικών ειδών κακομεταχείριση.

Μπορεί να μην συμβαίνει δίπλα μας, αλλά χιλιάδες παιδιά, αγόρια και κορίτσια, ορισμένα εκ των οποίων μικρότερα των 10 ετών, έχουν ενταχθεί και χρησιμοποιούνται σε διάφορες παραστρατιωτικές ομάδες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής ως στρατιώτες. Πολλά από αυτά τα παιδιά τα απαγάγουν από τις οικογένειές τους, ενώ άλλα εντάσσονται με δική τους θέληση, από απελπισία, πιστεύοντας ότι οι ομάδες αυτές μπορούν να τους προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον. 

Συνήθως χρησιμοποιούνται ως αχθοφόροι, κατάσκοποι ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινες ασπίδες και φυσικά συχνή είναι και η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευσή τους. Τα κορίτσια αποτελούν περίπου το 10 έως 30 τοις εκατό των παιδιών στρατιωτών που χρησιμοποιούνται για μάχες και άλλους σκοπούς. Μερικές από τις χώρες που ανέφεραν χρήση παιδιών στρατιωτών από το 2011 είναι το Αφγανιστάν, η Κολομβία, η Ινδία, το Ιράκ, η Λιβύη, το Πακιστάν, η Ταϊλάνδη, το Σουδάν, η Συρία και η Υεμένη. Τα Ηνωμένα Έθνη διαπίστωσαν μάλιστα ότι ο αριθμός των παιδιών που πολέμησαν στις διάφορες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την Αφρική διπλασιάστηκε το 2019. 

“Όσα έζησα”

Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες παιδιών που χρησιμοποιήθηκαν ως στρατιώτες μεταξύ των οποίων και 15χρονος Λ. από το Κονγκό: «Όταν ήμουν 11 ετών, με έδιωξαν από το δημοτικό σχολείο γιατί καθυστέρησα στο μάθημα. Μια μέρα, ξεκίνησα με τους τρεις φίλους μου να πάω να βοηθήσω τη μητέρα μου στα χωράφια. Στο δρόμο, έξι μέλη μιας ένοπλης ομάδας μας συνέλαβαν. Σε έναν από τους φίλους μας επιτράπηκε να φύγει, αλλά οι δύο φίλοι μου και εγώ ήμασταν υποχρεωμένοι να περπατήσουμε για τρεις ημέρες μέχρι που φτάσαμε στη βάση της ένοπλης ομάδας.

Όταν φτάσαμε στο στρατόπεδο, ήμουν κουρασμένος από την πεζοπορία στους λόφους μέσα στη λάσπη. Ένιωθα βρώμικος και είχα ανάγκη από ύπνο. Θέλαμε να συνεχίσουμε το σχολείο και η ένοπλη ομάδα μας έγραψε σε ένα τοπικό σχολείο. Φοίτησα στο σχολείο μόνο για τέσσερις ημέρες. Τέσσερις ένοπλοι άνδρες συνόδευαν εμένα και τους φίλους μου καθημερινά στο σχολείο. Στο στρατόπεδο, έμαθα να χειρίζομαι όπλα και έκανα τατουάζ. Ενοχλήθηκα που δεν θα μπορούσα να συνεχίσω το σχολείο. Ένα μήνα αργότερα, έμαθα ότι οι δύο φίλοι μου είχαν καταφέρει να διαφύγουν και είχαν πει στους γονείς μου πού με κρατούσε η ένοπλη ομάδα.

Οι γονείς μου ήρθαν να διαπραγματευτούν την απελευθέρωσή μου με την ένοπλη ομάδα, προσφέροντας μια κατσίκα, αλλά ο διοικητής ζήτησε μια αγελάδα. Ημουν έξαλλος για τον τρόπο που ο διοικητής εξευτέλιζε τους γονείς μου, αλλά δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Πέρασα περίπου τρία χρόνια στο δάσος και συμμετείχα σε πέντε στρατιωτικές επιχειρήσεις ενάντια σε άλλες ένοπλες ομάδες και κυβερνητικές δυνάμεις. Συμμετείχα επίσης σε ληστείες ανθρώπων. Με προβλημάτισαν επίσης οι ξυλοδαρμοί και οι λεηλασίες που είδα και έκανα για να αποκτήσω χρήματα και αγαθά, αλλά δεν μπορούσα να κάνω τίποτα γι ‘αυτό.

Συχνά ήμουν πολύ θυμωμένος με τον διοικητή: δεν φαινόταν να καταλαβαίνει ότι αιχμαλώτιζε και χτυπούσε τους φίλους μου, τους αδελφούς μου. Για να εκτονώσω τον θυμό μου, πυροβολούσα  με το όπλο μου στον αέρα. Στην τελευταία στρατιωτική επιχείρηση στην οποία συμμετείχα, με πυροβόλησαν στο στόμα και έχασα τέσσερα δόντια. Με πήγαν σε μια τοπική μονάδα υγείας και ο γιατρός αρνήθηκε να αφήσει τους μαχητές να με πάρουν πίσω στο στρατόπεδό τους. Η ICRC-  Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού με μετέφερε στο γενικό νοσοκομείο του Μπουκάβου, όπου νοσηλεύτηκα για δύο μήνες. Όταν βγήκα από το νοσοκομείο, ήρθε ο διοικητής της ένοπλης ομάδας να με πάει πίσω στο δάσος.

Ωστόσο, όταν η ένοπλη παραστρατιωτική ομάδα δέχθηκε επίθεση από κυβερνητικές δυνάμεις, βρήκα την ευκαιρία να διαφύγω. Επέστρεψα στην οικογένειά μου αλλά έπρεπε να παραμείνω κρυμμένος από την ένοπλη ομάδα για πολύ καιρό. Ο Ερυθρός Σταυρός με μετέφερε σε κέντρο επανένταξης για πρώην παιδιά στρατιώτες στο Μπουκάβου, όπου μπορούσα να προστατευτώ και να λάβω πιστοποιητικό αποστράτευσης. Τρεις μήνες αργότερα, επανενώθηκα με την οικογένειά μου, αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες η ένοπλη ομάδα κατάφερε να με εντοπίσει και να μου στείλει ένα γράμμα καλώντας με να ξαναβρεθώ μαζί τους, με την υπόσχεση ότι θα μου φερθούν καλά.

Με φόβο για το τι μπορεί να συμβεί, μαζί με την οικογένειά μου επικοινωνήσαμε με τον Ερυθρό Σταυρό, και επέστρεψα πάλι στο κέντρο επανένταξης για πρώην παιδιά στρατιώτες στο Μπουκάβου. Ο μόνος τρόπος για να βρω γαλήνη είναι αν ο πρώην διοικητής μου πεθάνει ή παραδοθεί στις κυβερνητικές δυνάμεις. Δεν μου άρεσε να ζω με την ένοπλη ομάδα. Ποτέ δεν γέλασα. Δεν μπορώ να επιστρέψω σπίτι όσο η ομάδα παραμένει ενεργή στην περιοχή».

Τα δεδομένα

Η στρατολόγηση παιδιών παραβιάζει άπειρους νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα παιδιά στρατιώτες είναι πρωτίστως θύματα, των οποίων η συμμετοχή στις συγκρούσεις έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και συναισθηματική υγεία και ευημερία τους. Τα περισσότερα από αυτά αναγκάζονται να διαπράξουν βίαιες πράξεις και ως εκ τούτου υφίστανται σοβαρές μακροπρόθεσμες ψυχολογικές συνέπειες. Η μακροχρόνια έκθεση των παιδιών σε εικόνες βίας, οδηγεί στην απευαισθητοποίηση τους στη βία, και φυσικά το νεαρό της ηλικίας του οδηγεί σε μη αμφισβήτηση των διαταγών των ανωτέρων, και ως εκ τούτου στην τυφλή υπακοή τους.

Σε περιπτώσεις  που υφίστανται  αντιστάσεις από τη μεριά των παιδιών χρησιμοποιούνται ευρέως  αλκοόλ, ναρκωτικά ή άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Η επανένταξη πρώην παιδιών στρατιωτών είναι μια μακρά διαδικασία, η οποία χρειάζεται εκτεταμένη υποστήριξη και από τη διεθνή κοινότητα. Η επιθυμία των περισσότερων παιδιών είναι να επιστρέψουν στην οικογένειά τους. Δυστυχώς  μετά από μεγάλης διάρκειας ένοπλες συγκρούσεις οι οικογένειες ξεριζώνονται και τα παιδιά σπάνια βρίσκουν κάποιον να τους περιμένει πίσω στο χωριό ή στην πατρίδα τους.