Πώς θα γίνω η μαμά που θέλω να είμαι και έχουν ανάγκη τα παιδιά μου- η ψυχολόγος απαντάει

«Για να είμαι καλή μαμά, θέλω να είμαι τέλεια, αλλιώς νιώθω μια συνεχόμενη ανεπάρκεια». Πόσο οικείο σου ακούγεται αυτό; Από την στιγμή που παίρνουμε στα χέρια μας το πρώτο θετικό τεστ εγκυμοσύνης, όλα αλλάζουν (το σημερινό άρθρο αναφέρεται στις γυναίκες που γίνονται μητέρες εκούσια). Βλέπουμε τον εαυτό μας διαφορετικά, αλλάζουμε εξωτερικά σίγουρα, αλλά και πάρα πολύ εσωτερικά. Μέχρι και ο κόσμος γύρω μας μας φέρεται αλλιώς, έχει άποψη και μοιάζει να ξέρει καλύτερα (πάντα καλύτερα), από εμάς, πώς πρέπει να κινούμαστε, τι να φοράμε, που να πηγαίνουμε, τι να τρώμε, τι χόμπι να κάνουμε, πόσο να δουλεύουμε… και η λίστα είναι ατελείωτη.

Ενώ μπορεί όλος αυτός ο κατακλυσμός νέων πληροφοριών και απόψεων για τη νέα μας ζωή να γίνονται με καλή πρόθεση, αυτό που μη λεκτικά επικοινωνείται στη γυναίκα είναι ότι δεν ξέρει καλά τι της συμβαίνει και ο,τι και να κάνει δεν θα είναι ποτέ αρκετό.

Αποφασίζει να δουλεύει; Μην δουλεύεις πολύ.

Σταματάει την δουλειά; Πρόσεχε μην χάσεις τον εαυτό σου.

Τρώει; Μην τρως πολύ.

Προσέχει τι τρώει; Βρε, τρως για 2 τώρα. Μην στερείσαι τίποτα.

 Βγαίνει;  Ε, ξεκουράσου τώρα που μπορείς. Έχεις ανάγκη από ξεκούραση.

 Δεν βγαίνει; Ε βγες τώρα που μπορείς, μετά ξέχασε τες τις εξόδους.

Και ακόμα τόσα…

Και αυτά είναι ένα μικρό δείγμα όσων αντιφάσεων μπορεί να ακούει ΜΟΝΟ κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μόλις γεννηθεί το μωρό είναι ανεξέλεγκτη η πληροφορία και η ιδέα ότι ο,τι και να κάνει δεν είναι ποτέ αρκετό. Θα μπορούσε και λίγο καλύτερα…

Σε όλα αυτά δεν πρέπει να υποτιμούμε τον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας. Τις άλλες τόσες απαιτήσεις από εκείνη αναφορικά με την εκπλήρωση και αυτού του ρόλου. Η μητέρα ακόμα και σήμερα είναι σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνη για το μεγάλωμα των παιδιών μέσα στην οικογένεια , είτε εργάζεται , είτε όχι. Ακόμα και στις οικογένειες που οι μπαμπάδες είναι ενεργοί στον ρόλο τους, υπάρχει το αθέατο φορτίο εργασιών, οργάνωσης και συντονισμού του σπιτιού και των οικογενειακών υποχρεώσεων που αναλαμβάνει σχεδόν εξολοκλήρου η γυναίκα. Και φυσικά να τα κάνει όλα χωρίς να παραπονιέται, χωρίς να δυσφορεί, γιατί «έλα μωρέ καημένη, όλες οι γυναίκες τα κάνουν, πώς κάνεις ‘έτσι» ή επειδή «είναι ευλογία να είσαι μητέρα, σώπα και κολύμπα».

Ένας ακόμα πολύ σημαντικός παράγοντας που αναμφίβολά επηρεάζει τις μητέρες σήμερα είναι το κοινωνικό δίκτυο. Ανά τους αιώνες καθώς ακόμα και σε άλλες φυλές, τα παιδιά μεγάλωναν αποκλειστικά από τις γυναίκες ,αλλά δεν ήταν μόνες. Η παροιμία « it takes a village to raise a child», είναι πολύ ουσιαστική γιατί μας δείχνει πώς η κοινωνία συνεισέφερε στην ανατροφή των παιδιών. Ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν στην δική μας χώρα, τα παιδιά περνούσαν πολύ χρόνο εκτός σπιτιού, με την επίβλεψη όλης της κοινότητας καθώς όλοι ήξεραν ποιος είσαι. Σήμερα οι οικογένειες είναι πολύ μόνες στο μεγάλωμα των παιδιών, με ασθενές κοινωνικό δίκτυο και με το αίσθημα του ανήκειν να ασθενεί.

Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν πώς οι μητέρες σήμερα δυσκολεύονται τόσο πολύ στο ρόλο τους.  Νιώθουν μια κόπωση, ένα συνεχόμενο αίσθημα ανεπάρκειας που τροφοδοτείται από τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις από εκείνες.

Πώς θα γίνω η μαμά που θέλω να είμαι και έχουν ανάγκη τα παιδιά μου

• Μην συγκρίνεσαι: αν θες να κάνεις αλλαγές στον τρόπο που μεγαλώνεις τα παιδιά σου, καν’ τες, αλλά μην κάνεις κάτι επειδή σου το είπε κάποιος, ή επειδή είδες άλλες μαμάδες να το κάνουν. Μην ξεχνάς, πως ό,τι βλέπεις (σε social media) δεν είναι σχεδόν ποτέ όλη η αλήθεια. Περπάτα το δικό σου μονοπάτι και κράτα ό,τι βλέπεις και σε εμπνέει.
• Φρόντισε τον εαυτό σου πρώτα: στο αεροπλάνο, αν έχει αναταράξεις, πρώτα θα βάλει η μητέρα την μάσκα οξυγόνου και έπειτα θα βοηθήσει το παιδί της. Είναι βασικός κανόνας ασφάλειας πτήσης και όχι άδικα. Δεν μπορείς να βοηθήσεις και να φροντίσεις κανέναν αν εσύ είσαι άδεια και αφρόντιστη. Το ξέρεις πιθανότατα ήδη αυτό. Εύκολο στην θεωρία, πολύ δυσκολότερο στην πράξη σε μια  κοινωνία που είναι έτοιμη να επιτεθεί σε μια γυναίκα που φροντίζει τον εαυτό της, που συνώνυμο της καλής μητέρας είναι η μητέρα θυσία… όσο περισσότερο εσύ θυσιάζεις τον εαυτό σου, τόσο καλύτερη μητέρα είσαι. Πόσο τραυματικό είναι αυτό. Η θυσία εμπεριέχει στέρηση, αλλά σε καθεστώς στέρησης δεν υπάρχει ελευθερία και χωρίς ελευθερία, μην ψάχνεις ευτυχία.
• Δεν είσαι μόνο μητέρα: τα παιδιά μας μας χρειάζονται δίπλα τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Το μωρό χρειάζεται τη μητέρα να το φροντίζει, να το ταΐζει, να το καθησυχάζει και να παίζει μαζί του. Όσο μεγαλώνει το παιδί, η μορφή της φροντίδας αλλάζει. Το να είμαστε παρόντες στις ζωές των παιδιών μας είναι απαραίτητο, το ίδιο όμως απαραίτητο είναι να συνεχίσουμε να έχουμε και μια ζωή με τους φίλους μας, τα ενδιαφέροντα μας, τις δραστηριότητες μας ανεξάρτητα από τα παιδιά.
• Ζητώντας συγγνώμη: Λαμβάνοντας υπόψιν την ανθρώπινη φύση μας, την ατελή ανθρώπινη φύση μας, μην ξεχνάς ότι θα σφάλεις, ίσως και να αδικήσεις το παιδί σου. Πολύ σημαντική εδώ είναι η τέχνη της συγγνώμης. Να μάθω να ζητώ συγγνώμη, να κάνω επανορθωτικές κινήσεις στην σχέση μου με το παιδί μου. Έτσι του αναγνωρίζω το λάθος μου, αλλά ταυτόχρονα του μαθαίνω ότι και εκείνο πρέπει να ζητάει συγγνώμη όταν σφάλει.
• Πέρνα ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά σου: οι ρυθμοί της καθημερινότητας όσο περνάνε τα χρόνια γίνονται και πιο χαοτικοί και γρήγοροι. Είναι η προσοχή μας στραμμένη σε 45 ανοιχτά μέτωπα εκ των οποίων σχεδόν κανένα δεν σχετίζεται με ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά μας. Παρόλα αυτά ξέρουμε πόσο σημαντικός είναι αυτός ο χρόνος μαζί τους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Κάντε το προτεραιότητα, ρωτήστε τους για την ημέρα τους έχοντας μια παραγωγική περιέργεια και αληθινό ενδιαφέρον.
• Δείξτε τα συναισθήματα σας, αλλά με μέτρο: όντας εσείς το πρότυπο της διαχείρισης συναισθημάτων για το παιδί σας είναι πολύ σημαντικό όποτε βιώνετε ένα συναίσθημα να το μοιράζεστε μαζί του και να του εξηγείτε τι συμβαίνει. Έχει μεγάλη διαφορά όταν για παράδειγμα είμαστε αναστατωμένοι, αντί να περιφερόμαστε στο σπίτι και μη λεκτικά να είναι ξεκάθαρη η αναστάτωση μας, να πούμε στο παιδί «είμαι λίγο αναστατωμένη σήμερα, με κάτι που έγινε στη δουλειά. Χρειάζομαι λίγο χρόνο να ηρεμήσω, δεν έκανες εσύ κάτι, θέλω να το ξέρεις». Με αυτό τον τρόπο όχι μόνο τους μαθαίνουμε υγιείς τρόπους διαχείρισης της διάθεσης τους, αλλά τους δίνεται η δυνατότητα να καταλάβουν ότι η δική μας συμπεριφορά δεν είναι αποτέλεσμα από κάτι που εκείνα προκάλεσαν. Τα παιδιά είναι πολύ επιρρεπή στο να συμπληρώνουν την σιωπή και σε ο,τι δεν λέγεται να συμπληρώνουν εκείνα το τι μπορεί να έχει συμβεί βάζοντας τον εαυτό τους στη θέση εκείνου που φταίει.
• Επιτρέψτε τους να είναι ο μοναδικός εαυτός τους:  αφήστε το παιδί σας να ξεδιπλώσει τα στοιχεία του χαρακτήρα και του ταπεραμέντου του όπως είναι αληθινά, απαλλαγμένο από τις δικές μας προβολές για το πώς το φανταστήκαμε ότι θα είναι ή για το πώς εμείς πιστεύουμε ότι θα είναι πιο ευτυχισμένο- πετυχημένο.

Η μητρότητα είναι ένα πολύ μοναδικό ταξίδι που κάθε γυναίκα βιώνει με διαφορετικό τρόπο και είναι roller coaster  συναισθημάτων. Έχει στιγμές ανησυχίας, φόβου, αμφιβολίας, χαράς, ικανοποίησης, σιγουριάς, ευτυχίας, ευγνωμοσύνης, εξάντλησης και εξέλιξης.

Πολλές φορές οι μαμάδες λόγω της τελειομανίας μας, χάνουμε την ευκαιρία να καταλάβουμε πώς τα συναισθήματα που μας δυσκολεύουν, που μας πιέζουν και μας φέρνουν ακόμα και στα όρια μας, είναι και εκείνα που μας βοηθάνε να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό μας.

Όσο είμαστε ανοιχτές να μοιραστούμε όλη την γκάμα των συναισθημάτων και των αναγκών μας , τόσο πιο κοντά στην βελτίωση της ψυχικής μας υγείας είμαστε.

Μια ψυχικά υγιής μαμά είναι το θεμέλιο για την ύπαρξη μιας καλής μαμάς.

Μην ξεχνάς, τα παιδιά χρειάζονται την υγιή εκδοχή του εαυτού σου, όχι την τέλεια.

Να είσαι καλά

Από την Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας – ψυχοθεραπεύτρια, Msc in Applied Psychology, Associate Member of American Psychological Association, Επιστημονική σύμβουλος σωματείου Ελίζα κατά της παιδικής κακοποίησης.