Άγχος υψηλής λειτουργικότητας: ήρεμος απ’ έξω και μέσα σου το χάος

Πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αόρατα στον έξω κόσμο και πολλοί πιστεύουν πως αφού δεν φαίνονται, δεν υπάρχουν!  Όταν κάποιος  που δεν ξέρει από θέματα αγχωδών διαταραχών, ακούει τον όρο High functioning anxiety ή άγχος υψηλής λειτουργικότητας, ίσως σκέφτεται πως το άτομο που το έχει, θα είναι σε έξαλλη κατάσταση, θα αναπνέει γρήγορα και βαθιά και θα είναι γενικά σε πανικό- ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Όταν το άτομο βιώνει άγχος υψηλής λειτουργικότητας φαίνεται να έχει τον έλεγχο, να είναι οργανωμένο, να είναι αισιόδοξο, να τα πηγαίνει καλά και να έχει μια καλή εμφάνιση. Μέσα του επικρατεί μια εσωτερική μάχη, παλεύει με άναρχες σκέψεις και ανησυχίες ενώ αισθάνεται παντελώς ανίκανο να ανταπεξέλθει έστω και στο μικρότερο πρόβλημα. 

Πολλές φορές αγνοούμε το high functioning άγχος καθώς νομίζουμε πως είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε έτσι. Ο πάσχων μπορεί να πιστεύει πως το να θέλει και να είναι τέλειος στη δουλειά του και απόλυτα αποτελεσματικός, να έχει ένα καλά οργανωμένο σπίτι και ζωή, είναι φυσιολογικό και πως η ψυχική του υγεία είναι οκ – όμως όλο αυτό το κυνήγι της τελειότητας υποδηλώνει άγχος. Με λίγα λόγια, τα άτομα αυτά μπορούν να κρύψουν τα συμπτώματα και να φαίνονται οκ!

Η κρυφή ασθένεια του αιώνα είναι το άγχος

«High Functioning Anxiety είναι όταν ένα άτομο εμφανίζεται ως ικανό, λειτουργικό και «άριστο» (σε εργασιακό, κοινωνικό, οικογενειακό ή εκπαιδευτικό περιβάλλον), αλλά στην πραγματικότητα κρύβει και εσωτερικεύει το γεγονός ότι βιώνει χρόνια και εξουθενωτικά συμπτώματα των αγχωδών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου του φόβου, του επικείμενου αισθήματος της καταστροφής, ανησυχία, υπερ-επαγρύπνηση και, κυρίως, σωματικές αντιδράσεις, όπως υψηλή καρδιακή συχνότητα και αρτηριακή πίεση, αϋπνία, γαστρεντερικά προβλήματα (συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας, της ναυτίας και των αλλαγών στην όρεξη),» λέει στο η Dee Johnson, διαπιστευμένη ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στους εθισμούς του κέντρου ψυχικής υγείας Priory.

Άτομα με υψηλή λειτουργικότητα άγχους έχουν την ικανότητα να κρύβονται. Αυτή η αγχώδης διαταραχή αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του lockdown. Είναι πολύ πιθανό οι άνθρωποι που πάσχουν, να το αγνοήσουν ή το περιβάλλον τους να μην το αντιληφθεί. Για παράδειγμα στην Αγγλία σε έρευνα που έχει γίνει από τον φιλανθρωπικό οργανισμό υγείας Mind 1 στους 100 Άγγλους πάσχει από άγχος υψηλής λειτουργικότητας.

Το λειτουργικό άγχος εμφανίζεται με τον μανδύα της τελειομανίας και του φόβου του «να μην είμαι αρκετά καλός». Μπορεί να είναι μέρος της αγχώδους διαταραχής και ενός γενικότερου πλαισίου άγχους.

Η Dee Johnson εξηγεί: «Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως ελεγκτική συμπεριφορά όταν στην πραγματικότητα είναι φόβος που δεν βασίζεται στο ‘’εγώ’’ αλλά όταν λαμβάνεις αυτή τη συμπεριφορά από κάποιον είναι πραγματικά δύσκολο να αντιληφθείς κάτι άλλο παρά μια προσπάθεια για έλεγχο και επίδειξη δύναμης. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την τάση να αποφεύγουν τα συναισθήματά τους και να τα μπλοκάρουν!»

Άλλα σημάδια που μπορεί να δείχνουν πως έχεις high functioning anxiety είναι: ανησυχία, ευερεθιστότητα, αδυναμία στο να θέσεις όρια, πρέπει να είσαι συνέχεια με κάτι απασχολημένος ή να επιμένεις πως είσαι καλά σε δύσκολες στιγμές. 

«Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έχουν ιστορικό κατάθλιψης, παρελθοντικό τραύμα, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αισθήματα αναξιότητας, φόβο απόρριψης, ιστορικό χρήσης ουσιών (εθισμός) ή διατροφικές διαταραχές – όλα αυτά είναι παραδείγματα που μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος υψηλής λειτουργικότητας », προσθέτει η Dee.

Τι μπορείς να κάνεις:

• Ζήτησε βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής βοήθειας
• Εξέτασε το σύστημα πεποιθήσεων που έχεις και αμφισβήτησέ το αφού δεν λειτουργεί. 
• Μάθε να λες όχι και συνειδητοποίησε ότι η τελειομανία μπορεί να καταλήξει να είναι αυτοκαταστροφική.
• Βάλε όρια, περιορίζοντας τον χρόνο που ξοδεύεις στην προσπάθεια να πετύχεις… τα πάντα.
• Ασχολήσου με δραστηριότητες «επιβράδυνσης», όπως περπάτημα, γιόγκα, χορός, κηπουρική, ολιστικές θεραπείες και οτιδήποτε δημιουργικό «καθώς αυτό κλείνει την απόκριση άγχους στον εγκέφαλό σας», προσθέτει η Dee.
• Το να λες στους ανθρώπους που εμπιστεύεσαι ότι δυσκολεύεσαι -συμπεριλαμβανομένου του ειδικού υγείας σου ο οποίος είναι ειδικός να σε κατευθύνει- μπορεί να βοηθήσει στο να καταφέρεις να καταπολεμήσεις το άγχος σου και να υιοθετήσεις μεθόδους με τις οποίες θα λειτουργείς κανονικά και με επίγνωση.
• Κόψε τον αρνητισμό όταν μιλάς για τον εαυτό σου. «Σταμάτα να προσβάλλεις και να τιμωρείς τον εαυτό σου με σκληρά και αγενή λόγια – και αν στην αρχή δεν μπορείς να βρεις κάτι καλό να πεις για τον εαυτό σου, σταμάτα τουλάχιστον να λες σκληρά πράγματα – η ανατροφή απαιτεί χρόνο», λέει η Dee.

Το υψηλό λειτουργικό άγχος δεν χρειάζεται να είναι ποινή ισόβιας κάθειρξης, αλλά απαιτεί να βάλεις  για λίγο στην άκρη τις υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σου – τόσο όσο θα σου χρειαστεί  να αποδεχθείς την ανάγκη σου για αλλαγή.

«Το να είσαι άνθρωπος σημαίνει ότι έχεις ελαττώματα – αν κάτι είναι άψογο, δεν αφήνει το φως να μπει μέσα του», λέει η Dee. «Ηρέμησε και βρες τα με τον εαυτό σου».

Διάβασε επίσης: Βody anxiety: 4 tips για να απαλλαγείς από το άγχος για το σώμα σου